Özgül Öğrenme Bozukluğu (ÖÖB) genetik ve çevresel etmenlerin etkileşimiyle ortaya çıkan nörogelişimsel bir bozukluktur. Beyin işleyişindeki bozukluklardan kaynaklanır. Özgül öğrenme Bozukluğu tanısı alan çocukler ve ergenler zekalarını belirli bir eğitim alanında (örn: okuma, yazılı anlatım, matematik, yabancı dil) kullanmakta güçlük yaşarlar. Bir eğitim alanı ya da hepsinde genel zeka ve beceri düzeylerinin altında bir başarı gösterirler. Bu nedenle okuma, yazma, ritmik sayma, çarpım tablosunu öğrenme, işlem yapma, ayları ve günleri öğrenme, giyinip soyunma, plan yapma, zamanı uygun şekilde ayarlama gibi işlevlerde zorlanabilirler.
Tanı Kriterleri
En az 6 aydır süren en az aşağıdakilerden birinin varlığı gerekir.
1. Sözcükleri yanlış ya da yavaş ve fazla çaba göstererek okuma
2. Okuduğunu anlama güçlükleri
3. Sözcüklerin harflerini söyleme ve yazma güçlükleri
4. Sayıları, sayılarla ilgili kuralları kavrama ya da hesaplama güçlükleri
5. Sayısal akıl yürütme güçlükleri
Eğitsel beceriler beklenenin önemli düzeyde altındadır.
Okul yıllarında başlar, ancak eğitimsel gereksinimler kişinin kapasitesini aşana kadar kendini göstermeyebilir.
Özgül Öğrenme Bozukluğu’nun Tipleri
Okuma bozukluğu (Disleksi): Harfleri öğrenme, sözcükleri doğru okuma, hece oluşturma,
okumayı sökme, okuma hızı ve akıcılığı ve okuduğunu anlamada sorun vardır.
Yazılı anlatım bozukluğu(Disgrafi): Sözcüklerin harflerini doğru söyleme ve yazma, harfleri
doğru yazma, dilbilgisi ve noktalama doğruluğu, yazılı anlatımın açıklığı ya da düzeninde
sorun yaşarlar. Genellikle yavaş yazarlar ve yazarken çabuk yorulurlar.
Matematik güçlüğü (Diskalkuli): Sayı algısı, aritmetik bilgilerin ezberlenmesi, doğru ve akıcı
hesaplama ve sayısal akıl yürütme sorunları görülür. Genellikle sayıları tersten yazıp okurlar, işaretleri karıştırırlar ve işlemleri akıldan yapmaya çalışırlar.
Özgül Öğrenme Bozukluğu olan çocuk ve ergenlerde sıklıkla görülen belirtiler
Yazı ödevlerini yapmak istememe
Tahtadan ödevlerini geçirememe
Ev ödevlerini yazmadan gelme
Derslerin başına oturmak istememe
Dikkatini vermeme
Yardım almadan ders çalışmama
Eğitimsel işleri yavaş yapma ve ödevlerin çok uzun sürmesi
Hiç ödev yapmama
Özgül Öğrenme Güçlüğü büyük oranda yapısal bir durum olmasına karşın bazı faktörler şiddetini arttırabilir.
Uyaran Eksikliği
Konuşma Bozuklukları
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu
Duygusal nedenler
Sosyokültürel ve sosyoekonomik nedenlere
İyi bir eğitim alamama
Özgül Öğrenme Güçlüğüne bazı ruhsal ve gelişimsel sorunların eşlik edebilir.
Konuşma Bozuklukları
DEHB
Otizm belirtilerinin varlığı
Tik Bozuklukları
Motor Koordinasyon Sorunları
Depresyon
Anksiyete Bozuklukları
Hangi durumlarda Özgül Öğrenme Güçlüğün’den şüphelenmek gerekir?
Zeki olduğu düşünülen çocuk koordinasyon, okuma, yazma ya da matematik alanlarında
yaşına göre kendinden beklenen beceri düzeyini gösteremiyorsa
Zeka düzeyinden beklenenden daha düşük akademik başarısı varsa
Tanısal değerlendirme
Tanı ruhsal değerlendirme ve çocuğun akademik becerilerinin değerlendirilmesi ile konulur.
Tanı konulurken ailelerden ve eğitimcilerden detaylı öykü almak gerekir.
Tanıyı klinik olarak desteklemek için klinik değerlendirme ölçekleri ve psikolojik testlerden faydalanılır. Tanılamada en çok kullanılan psikolojik testler Özgül öğrenme Güçlüğü Test Bataryası ve WISC-IV’tür.
Özgül Öğrenme Güçlüğü Tedavisi
Özgül Öğrenme Güçlüğü tanısı psikiyatristler tarafından konulan bir bozukluk olmasına karşın yapılması gereken müdahaleler büyük oranda eğitim sistemi içinde olmalıdır.
Tanı alan çocukların en fazla anlaşılmaya ve kabullenilmeye ihtiyaçları vardır. Çocuğun
yaşadığı zorluklar karşısında suçlayıcı olunmamalı ve uygun tutumlar sergilenmelidir.
Tanı alan çocuk ve ergenlerin ebeveynlerinin psikoeğitimi çok büyük önem taşır. Ebeveynlerin çocuğa karşı uygun tutumlar sergilemesi, çocuğun eğitiminde nasıl bir yol izlenmesi gerektiğini eğitimcilerden öğrenerek benzer bir yolla çocuğa evde de eğitim desteği vermeleri çocuğun öğrenmesini kolaylaştırır.
Özgül Öğrenme Bozukluğu tanısı konulduğunda ruh sağlığı çalışanlarının önemli
görevlerinden biri de çocuğun eğitimsel haklarının aileye anlatılması ve uygun özel eğitim/
kaynaştırma eğitiminden faydalandırılması için yönlendirilmeleridir.
Çocuğun kaynaştırma eğitimi ya da özel eğitimden faydalanması için çoğunlukla sağlık
kuruluşlarından tanıyı gösterir bir sağlık kurulu raporu almaları gerekmektedir.
Özgül Öğrenme Bozukluğu eğitimi yıllara yayılan uzun bir süreçtir.
Özgül Öğrenme Bozukluğu’na yönelik direk bir ilaç tedavisi ya da terapi yoktur. Eşlik eden sorunlara yönelik tedavi ya da eğitim planlanabilir.
Özgül Öğrenme Bozukluğu ile ilgili yanlış inanışlar
Sağlık kurulu raporunun zihinsel özür raporu olduğu
Çocuk okumayı öğrenirse Özgül Öğrenme Bozukluğu’nun geçeceği
Sorunların çocuğun ilgisizliğinden kaynaklandığı ve dersleri severse sorunların ortadan
kalkacağı
Büyüyünce tamamen geçeceği
