DİSLEKSİ NEDİR?
Disleksi, ilk kez İngiliz Doktor W.P Morgen tarafından 1896 yılında tanımlanmıştır. Morgen’a göre Disleksi “Doğuştan kelime körlüğüdür.”
Disleksi, zeka düzeyi “normal veya normal üstü” olan herhangi bir duyusal, nörolojik, fiziksel, ruhsal ve kültürel yetersizliği olmayan “okuma hızı, okuma kalitesi, okumayı öğrenme hızı okuduğunu anlama-anlatma becerisi” yaşıtlarına ve zekasına kıyasla; beklenilenin altında olan okuma bozukluğunun genel adıdır.
ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜNÜN GÖRÜLME SIKLIĞI
- Farklı dil ve kültürlerde okul çocukları arasında okuma, yazma ve matematiğin akademik alanlarında öğrenme güçlüğü %5 ile ’15 arasındadır(DSM-V, 2013)
- Genellikle Özgül öğrenme güçlüğü, erkeklerde kızlara oranla daha yaygındır.(3/2 oranında) (DSM-V, 2013)
- Bazı araştırmalar bunun tam tersini göstermektedir. Fakat benim de gözlemlerim erkeklerde daha yaygın olduğu yönünde.
SİZCE BU ÇOCUKLARDAN HANGİSİ DİSLEKSİLİ? (DİSLEKSİ DIŞ GÖRÜNÜŞTEN ANLAŞILAN BİR ŞEY DEĞİL)
OKUL ÖNCESİ DÖNEM DİSLEKSİ BELİRTİLERİ
- Ritmik oyun ve etkinliklere katılmak istemezler zorluk çekerler.
- Yönergeleri akılda tutmada zorluk yaşarlar, dinlemiyormuş gibi görünürler(Doğan, 2012)
- Çizim ve kopyalamaya karşı isteksizlik, geometrik şekilleri çizmede güçlük yaşarlar(Özat, 2010)
- Gözü kapalıyken avucuna çizilen şekli, sayıyı ayırt etmekte güçlük yaşayabilirler(Doğan, 2012)
- Zamanı iyi kullanmada zorluk yaşarlar(Özat, 2010)
- Mekana yönelmede, pozisyonu almada zorluk çekerler(Top yakalama, ip atlama vb.).
- Yön bulmada, sağ-sol ayırt etmede sıkıntılar yaşayabilirler.
OKUL ÖNCESİ DÖNEM DİSLEKSİ BELİRTİLERİ
- Zamanı karıştırabilirler. Örneğin; dün, bugün, yarın, şimdi, sonra. (Özat, 2010)
- Motor koordinasyonları, el-göz koordinasyonları zayıftır(Özat, 2010).
- Çizim ve kopyalamaya karşı isteksizlik, düğme iliklemede, makas kullanmada, çatal-kaşık kullanımında, ayakkabı bağlama zorluklar ve kalemi hatalı tutma gözlemlenebilir(Doğan, 2012)
- Duygulanım değişken olabilir. Akranlarıyla iletişim problemleri, değişikliğe uyum problemleri yaşayabilirler.(Özat, 2010)
- SENTAKS GÜÇLÜKLERİ (Dilin gramer yapısına uygun olarak kelimeleri dizip cümle oluşturmada güçlük) yaşarlar.
- Kendini ifade etme becerileri zayıftır ve dil gelişiminin bir kısmında gecikmiştir.
KONUŞMADA VE DİL GELİŞİMİNDE ORTAYA ÇIKAN GECİKME DİSLEKSİNİN EN ERKEN YORDAYICISIDIR.
OKUL DÖNEMİ DİSLEKSİ BELİRTİLERİ
Okuma Becerisi;
• Okuması yaşıtlarının seviyesinin altındadır.
• Ses atlar.
• Hece atlar.
• Sözcük atlar.
• Satır atlar.
• Ses karıştırır. (b-d, b-p, vb.)
• Sözcüğü tersten okur. (koy-yok gibi)
• Sözcüğün sonunu uydurur.
• Heceler.
• Yaşıtlarına göre belirgin biçimde yavaş okur.
OKUL DÖNEMİ DİSLEKSİ BELİRTİLERİ
Yazma Becerisi;
• Harf atlar.
• Hece atlar.
• Sözcük atlar.
• Ters yazar (b-d, m-n, b-p, z-s, u-n, ev-ve gibi).
• Yavaş yazar.
• Yazısı okunaksızdır.
• Noktalama işaretlerini uygun yerde kullanmaz.
• Yazım kurallarına uymakta güçlük çeker.
OKUL DÖNEMİ DİSLEKSİ BELİRTİLERİ
Matematik Becerileri;
• Ritmik saymakta zorlanır.
• Matematik sembollerini öğrenmekte zorlanır, karıştırır (1,7,6,9,+,- vb).
• Eldeli toplama yaparken zorlanır.
• Onluk bozarken zorlanır.
• Çarpım tablosunu öğrenmekte güçlük çeker.
• Saati öğrenmekte güçlük çeker.
• Geometrik şekilleri çizemez ve/veya tanıyamaz.
• Gün, hafta, ay ve mevsimleri kavramakta güçlük çeker.
OKUL DÖNEMİ DİSLEKSİ BELİRTİLERİ
Motor Beceriler;
• Sık sık düşer.
• İstemeden bir şeyleri kırar.
• El-göz koordinasyonu zayıftır.
• Ayakkabı bağlayamaz.
• Düğme ilikleyemez.
• Makası etkin kullanamaz.
• Lateralizasyon gelişmemiştir.(7 yaş)
Dikkat, Bellek ve Kavrama;
• Odası, masası, çantası ve/veya giysileri dağınıktır.
• Sık sık araç gereçlerini kaybeder.
• Ayrıntıları gözden kaçırır.
• Dinlediğini anlamakta ve hatırlamakta güçlük çeker.
• Dikkati kolayca dağılır.
• Zamanını planlayamadığı için işleri yetiştiremez(tahtadaki yazıyı defterine geçirirken gecikir).
Dil Becerileri;
• Yaşıtlarına göre konuşmaya geç başlamıştır.
• Bazı harflerin seslerini doğru olarak telaffuz edemez (r,ş,j gibi harfleri söyleyemez ya da yanlış söyler).
• Konuşurken doğru kelimeyi bulmakta güçlük çeker.
• Kalabalıkta konuşurken heyecanlanır, takılır ve şaşırır.
• Bağlam dışı konuşmalar dikkat çeker.
DİSLEKSİDE TEDAVİ
- Öğrenme güçlüğünün diğer türlerinde olduğu gibi dislekside de ilaç ile tedavi söz konusu değildir.
- Tedavide tek yöntem disleksili bireyin akademik olarak, okuldaki eğitimi dışında bireysel olarak desteklenmesidir.
- Özel eğitim öğretmeni, Psikolog, Sınıf öğretmeni, Ergoterapist, Dil ve Konuşma Terapisti,
